Ustalenie i zaprzeczenie ojcostwa w świetle prawa

Ojcostwo to piękne doświadczenie rodzicielstwa i miłości do dziecka, wiąże się jednak z licznymi obowiązkami wobec potomka m.in. sprawowania nad nim opieki i finansowego przyczyniania się do zapewnienia mu bytu. Dlatego ustalenie i zaprzeczenie ojcostwa jest niezwykle istotną sprawą, nie tylko osobistą. Świadomość tego jak polskie prawo reguluje te kwestie pozwala zapobiec długoletnim sporom sądowym i tragediom osobistym związanym z niepewnością co do pochodzenia dziecka. Poniżej prezentujemy, co warto wiedzieć na temat ustalenia i zaprzeczenia ojcostwa.

Domniemanie ojcostwa w małżeństwie

W sytuacji, gdy dziecko urodzi się w czasie trwania małżeństwa lub w ciągu 300 dni od jego ustania lub unieważnienia, istnieje domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki (art. 62 §1 k.r.i.o.). Ma ono na celu ochronę interesu dziecka oraz zapewnienie mu stabilizacji prawnej i emocjonalnej. W praktyce oznacza, że mąż matki automatycznie zostaje wpisany jako ojciec dziecka w akcie urodzenia, nie musi wyrażać na to osobnej zgody ani uznawać potomka.

Jednak, jeśli mąż kobiety wie, że nie jest ojcem jej dziecka lub ma co do tego wątpliwości konieczne będzie zaprzeczenie ojcostwa w postępowaniu sądowym. Nie ma innej możliwości obalenia domniemania ojcostwa, w szczególności nie może do tego dojść poprzez złożenie oświadczenia lub brak podejmowania działań prawnych.

Uznanie ojcostwa w przypadku związku nieformalnego

W sytuacji, gdy dziecko urodzi się w związku nieformalnym nie istnieje domniemanie, że pochodzi od partnera matki. Ojciec musi złożyć stosowne oświadczenie przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego uznając dziecko za swoje. Nie jest wówczas konieczne przeprowadzenie badań genetycznych w celu stwierdzenia pochodzenia dziecka.

Natomiast gdy ojciec nie chce uznać dziecka, konieczne będzie przeprowadzenie sądowego postępowania mającego na celu ustalenie ojcostwa, a co za tym idzie przeprowadzenie testów DNA.

Możliwość zaprzeczenia ojcostwa

O zaprzeczenie ojcostwa może wystąpić nie tylko ojciec dziecka, ale również jego matka, samo dziecko, a nawet prokurator. Co ważne, nie jest dopuszczalne zaprzeczenie ojcostwa w trakcie ciąży, a więc mąż kobiety, który nie jest ojcem jej dziecka musi wstrzymać się z działaniami do momentu, gdy dziecko przyjdzie na świat. Możliwe jest  natomiast zaprzeczenie ojcostwa również po śmierci dziecka. Konieczne będzie zebranie dowodów i wykonanie badań genetycznych.

Ograniczenia czasowe

• Ojciec i matka dziecka mogą wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedzieli się, ze dziecko nie pochodzi od mężczyzny, jednak nie później niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
• Samo dziecko może wytoczyć powództwo dopiero po osiągnięciu pełnoletności, również przez rok od dnia kiedy dowiedziało się, że nie pochodzi od męża swojej matki ( w sytuacji gdy okoliczność ta wyszła na jaw przed osiągnięciem przez nie pełnoletności, termin ten biegnie od momentu, w którym dziecko osiągnęło pełnoletność).
• Ograniczenia czasowe nie dotyczą prokuratora, który może wystąpić o zaprzeczenie ojcostwa w każdym czasie, dlatego w przypadku przekroczenia terminów można sporządzić wniosek do prokuratury, by to prokurator wystąpił o zaprzeczenie ojcostwa.

Zaprzeczenie ojcostwa a ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa

Zaprzeczenie ojcostwa dotyczy sytuacji, w których znalazło zastosowanie domniemanie ojcostwa tj. w wypadku gdy dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa lub do 300 dni po jego ustaniu. Natomiast w sytuacji, gdy ojciec uznał dziecko pochodzące ze związku nieformalnego, właściwym krokiem będzie wystąpienie o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.

Zaprzeczenie ojcostwa a alimenty

Prawomocny wyrok zaprzeczający ojcostwo powoduje, że ustają obowiązki alimentacyjne mężczyzny wobec dziecka, jednak zapłacone dotychczas alimenty nie podlegają zwrotowi.

Kwestie ustalania i zaprzeczania ojcostwa są delikatnymi sprawami, które wymagają starannej analizy i precyzyjnego zebrania dowodów. W naszej kancelarii jesteśmy gotowi służyć pomocą w zakresie procedur związanych z ojcostwem, a także postępowaniami rozwodowymi i alimentami. Sprawy te często występują razem, dlatego ważne jest kompleksowe podejście do tematu i indywidualne dobranie właściwego sposobu działania – zapraszamy do kontaktu!